Kahvenin İnsan Sağlığına Faydaları

Bir Fincan Kahveyle Gelen Sağlık

Dünyada en popüler içeceklerden biri olan kahve, sağlığa kanıtlı faydalarından dolayı fonksiyonel gıda olarak değerlendirilmeye başlandı.

Kahve içeceğinin fonksiyonel özelliği, yapısında bulunan kafein, klorojenik asid ve malliard reaksiyonun ürünü melanoidinler gibi bioaktif bileşenlerden kaynaklıdır.

Araştırma sonuçlarına göre günlük 2-3 fincan kahve içeceği tüketimi güvenlidir.

*Metabolik ve mental sağlığı destekleyici,

*Keyif verici ve uyanıklık artırıcı,

*Yüksek tansiyon ve depresyonla savaşmaya yardımcı,

*Tip 2 diyabet,

*Alzaymır ve Parkinson hastalıkları gibi bazı kronik hastalıkları,

*Karaciğer kanseri gibi bazı kanser türlerini

*Kardiyovasküler hastalıklar gibi dejeneratif hastalıkları önleyici faydaları vardır.

Bununla birlikte bazı çalışmalarda olumsuz etkileri açıklanmış, hamile kadınlar için zararlı olabileceği ve kahve tüketiminin 300 mg/g kafein miktarıyla sınırlandırmaları gerektiği aktarılmıştır.

Kahve çekirdeği hasadı, yeşil çekirdeğe uygulanan yöntemler ve sonrasında kavurma sıcaklık dereceleri, öğütme ve ardından uygulanan kahve demleme yöntemleri, kahve içeceğinin kalitesini belirler.

Yapılan araştırmalarda kafein, klorojenik asit, kafestol-kahveol ve melanodinlerin sağlık açısından önemli etkileri tespit edilmiştir.

Kafein

Bilimsel araştırma sonuçları yetişkin bireylerin günlük 400 mg kafein tüketiminin güvenli olduğunu belirtmektedir.

Kavrulmuş Arabika kahve çekirdeğinde, 100 g kuru maddede yaklaşık olarak 0.7-1.6 g, Robusta’da ise 1.8-2.6 g kafein tespit edilmiştir.

Türk kahvesi, kaynatılmış kahve demlemenin yer aldığı dekoksiyon yönteminde, filtre kahvenin yer aldığı infüzyon yöntemine göre kafein oranı daha yüksek bulunmuştur. Koyu kavrulmuş kahve çekirdeğinde yüksek kafein miktarı bulunur.

Kafein 15-120 dk. içinde kanda en yüksek seviyeye ulaşır ve alınan miktara göre merkezi sinir sisteminde uyarı etki gösterir.

Günde 250-400 mg arası ya da 1-5 mg/vücut ağırlığı kafein, keyif verme, enerjik hissetme, işte isteklilik ve motivasyon, güçlü dikkat ve odaklanmayla kendine güven ve bilişsel fonksiyonların artması gibi olumlu etkilere sahipken bilimsel araştırmalar 500 mg üstü kafein alımının tedirginlik, huzursuzluk gibi olumsuz etkilere neden olduğunu göstermektedir.

Günde 9 fincandan fazla (600-900 mg kafein) tüketimin kalp hızı ve kan basıncında artışa neden olduğu bildirilmiştir. Kafeinin ayrıca midenin asit salgısını artışına ve diüretik etkiye neden olduğu belirtilmektedir.

Son yıllarda ‘’kafein tüketimi ile Tip 2 diyabet, Alzaymır ve Parkinson hastalığı riskinde azalma, kafein tüketimi ile karaciğer dokusunda yenilenme’’ en çok araştırılan konularındandır.

Günlük 300 mg kafein tüketiminin metabolizmayı hızlandırdığı, yaklaşık 79 kcal lik enerji harcamasını sağladığı bulunmuştur.

Klorojenik Asit

Klorojenik asit çok yüksek antioksidan kapasitesine sahiptir ve kafein gibi ısıya dayanıklı değildir.

Bir fincan kahve içeceğindeki klorojenik asit miktarı, kavurma derecesi, demleme yöntemi, su ve öğütülmüş kahve oranı, suyun sıcaklığı, kahve ve suyun temas süresine bağlı olarak değişmektedir.

Bir araştırmada kahve içeceğindeki klorojenik asit miktarı 20-675 mg aralığında tespit edilmişken başka bir çalışmada bir fincan ya da 200 ml kahve içeceğinde klorojenik asit miktarı 70-350 mg, kafeik asit miktarı 35-175 mg arasında, diğer bir araştırmada ise 200 ml kahve içeceğinde klorojenik asit miktarı 15-325 mg aralığında bulunmuştur.

Melanoidinler

Melanoidinler kahve çekirdeğinin kavrulması esnasında oluşur ve yüksek antioksidan özelliği taşırlar.

Melanoidinlerin;

*antioksidan,

*antimikrobiyal,

*antihipertansif,

*antialerjij ve

*prebiyotik

Özelliğiyle sağlığı destekleyici özelliklere sahip olduğu, bu özelliklere ek olarak metal iyonlarıyla bağ yapabildiği için antimutajenik ve timör büyümeyi önleyici özellikleri de yeni çalışmalarda gösterilmektedir.

Kaynakça:

Cite this article as: Gök, İ. (2021). Kavurma işlemi, demeleme/pişirme yöntemlerinin kahvenin biyoaktif bileşenlerine etkisi: Fonksiyonel içecek olarak insan sağlığına faydaları. Food and Health, 7(4), 311-328. https://doi.org/10.3153/FH21032